Gospodarka wodna to kompleksowa dziedzina, która koncentruje się na celach związanych z zaspokojeniem potrzeb wodnych ludności, przemysłu i rolnictwa, a także poprawą bezpieczeństwa powodziowego, ochroną przed zanieczyszczeniami. Pod tymi zadaniami kryją się instytucje, które nazywa się systemem gospodarki wodnej.
Która instytucja odpowiada za gospodarkę wodną w Polsce? Odpowiedź na to pytanie byłaby trudna. Kompetencje i zadania związane z tym obszarem znaleźć można na wszystkich szczeblach administracji – od Ministerstwa Środowiska po samorządy lokalne.
Minister Środowiska to centralny organ administracji rządowej. Kieruje on działami gospodarki rządowej, jakimi są gospodarka wodna i środowisko. Ten pierwszy zakres obejmuje m.in. następujące zagadnienia:
- kształtowanie, ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych,
- utrzymanie śródlądowych wód powierzchniowych, a także budowa, utrzymanie i modernizacja śródlądowych dróg wodnych,
- koordynacja przedsięwzięć służących osłonie i ochronie przeciwpowodziowej państwa.
Minister Środowiska nadzoruje i kontroluje realizację zadań finansowanych z budżetu państwa, a także wykorzystanie dotacji z budżetu państwa. Sprawuje również nadzór nad działalnością Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej oraz Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej.
Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej realizuje zadania z zakresu gospodarki wodnej. W praktyce oznacza to m.in., że opracowuje dokumenty o znaczeniu strategicznym, takie jak program wodno-ściekowy kraju, projekty planów gospodarowania wodami na obszarze dorzeczy, projekty planu ochrony przeciwpowodziowej oraz przeciwdziałania skutkom suszy na obszarze kraju. Sprawuje nadzór nad funkcjonowaniem państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej i służby hydrogeologicznej.
To temu organowi podlegają Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej. W 1991 r. powołano ich siedem. Opracowanie warunków korzystania z wód dorzecza, programów i planów gospodarowania zasobami wodnymi, ochrony wód dorzecza i zapobiegania powodziom – to ich główne zadania. To dyrektor RZGW pełni funkcję inwestora w zakresie gospodarki wodnej w regionie wodnym. Przez lata równolegle funkcjonowały również okręgowe dyrekcje gospodarki wodnej, utrzymujące wody będące własością Skarbu Państwa. Dziesięć lat później obie instytucje połączono.
Na szczeblu samorządu regionalnego to wojewódzkie zarządy melioracji i urządzeń wodnych są głównymi jednostkami, działającymi w zakresie gospodarki wodnej. Podlegają one Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi. To one zarządzają majątkiem Skarbu Państwa, tj. urządzeniami melioracyjnymi, wałami przeciwpowodziowymi i urządzeniami hydrotechnicznymi.
W samorządach lokalnych odpowiedzialni za gospodarkę wodną są wójt (burmistrz lub prezydent) i rada gminy oraz starosta i rada powiatu. Ich zadania obejmują przede wszystkim gospodarkę wodno-ściekową, w przypadku gmin, oraz wydawanie pozwoleń wodnoprawnych. Trzeba pamiętać również, że to wśród zadań własnych gminy znajdują się kwestie związane z planowaniem przestrzennym – ściśle związanym ze zrównoważoną gospodarką wodną, o jakiej piszemy w portalu Uslugiekosystemow.pl
Znaczący wpływ na kształt systemu gospodarki wodnej w Polsce wywarło nowe Prawo wodne, obowiązujące od 2001 r. Wprowadziło przede wszystkim zarządzanie zasobami wodnymi, uwzględniające podział kraju na dorzecza i regiony wodne. Był to milowy krok na drodze do stworzenia stabilnego systemu gospodarowania wodami w Polsce. Zlewniowy system gospodarki wodnej jest wymogiem Ramowej Dyrektywy Wodnej.
Ale czy ten system jest efektywny? A. Bernaciak i M. Spychała uważają, że struktura organizacyjna systemu gospodarki wodnej wymaga daleko idącej reformy, a wysoki poziom jej skomplikowania jest powodem nieoptymalnego wykorzystania zasobów wodnych i zarządzania infrastrukturą wodociągowo-kanalizacyjną. Zwracają uwagę, że reforma systemu organizacyjnego przy jednoczesnym zwiększeniu nakładów na gospodarkę wodną mogłaby zatrzymać proces pogarszania się stanu infrastruktury wodnej oraz przyczynić się do stopniowej jego poprawy.
Photo credit: Victor1558 / Foter / CC BY
