Menu Zamknij

W styczniu 2024 roku rozpoczęliśmy realizację dwuletniego projektu Miejskie ostoje bioróżnorodności. Utrzymanie terenów zieleni wspierające odporność miast na zmiany klimatu, w ramach którego będziemy pracować nad zmianą podejścia urzędników i decydentów do miejskiej przyrody oraz wyposażeniem ich w niezbędną wiedzę, umiejętności i narzędzia aby taka zmiana była możliwa.

Co chcemy osiągnąć?

Projekt ma na celu wsparcie samorządów miejskich w zmianie tradycyjnych sposobów utrzymania zieleni miejskiej i obiektów wodnych. Przejście na bardziej zrównoważone i odpowiadające na potrzeby wynikające ze zmiany klimatu. Na przykład poprzez:

  • zmniejszenie intensywności koszenia czy grabienia,
  • bardziej świadome działania nakierowane na tworzenie stref biocenotycznych,
  • zmianę doboru gatunkowego na rośliny rodzime,
  • renaturalizację zadrzewień parkowych i obiektów wodnych,
  • zwiększanie bioróżnorodności i retencji.

Aby wprowadzanie tych zmian było możliwe, celem naszych działań jest również budowanie akceptacji społecznej dla zwiększenia bioróżnorodności i zróżnicowania intensywności utrzymania miejskiej przyrody. Sa to przecież ważne narzędzia adaptacji miasta do zmiany klimatu.

Projekt potrwa od stycznia 2024 do grudnia 2025.

Dlaczego to jest ważne?

Tereny zieleni i wody w miastach to istotne narzędzie ochrony mieszkańców i infrastruktury przez negatywnymi skutkami zmiany klimatu. Problemy takie jak:

  • gwałtowne opady i związane z nimi powodzie błyskawiczne i podtopienia,
  • zjawisko wyspy ciepła i fale upałów,
  • przewlekłe susze są coraz częstsze.

Mają one narastający wpływ na zdrowie i jakość życia mieszkańców oraz koszty utrzymania miejskiej infrastruktury. Rozwój błękitno-zielonej infrastruktury to jedno z podstawowych narzędzi adaptacji miast do zmiany klimatu i ochrony miejskiej bioróżnorodności. 

 Usługi ekosystemów zwiększają odporność miast na negatywne zjawiska pogodowe. Tymczasem potencjał terenów zieleni i wody do ich oferowania zależy od bieżących praktyk zarządczych i utrzymaniowych. Tradycyjne ogrodnictwo nadal dominuje w wielu polskich miastach. Promuje ono działania, które nie sprzyjają bioróżnorodności i zwiększaniu potencjału ekosystemów do oferowania usług . Takie praktyki mają też negatywny wpływ na środowisko (hałas, emisje zanieczyszczeń ze spalania paliw i pyłów).

W miastach żyje 60% ludności Polski (GUS, 2022) a ogólnoświatowe trendy prognozują wzrost tego odsetka w przyszłości. Dodatkowo wraz z rozwojem gospodarczym polskie miasta rozlewają się na otaczające tereny rolne i przyrodnicze. W związku z tym kluczowym działaniem jest budowanie akceptacji dla:

  • dzikiej przyrody,
  • mniej ujarzmionej zieleni,
  • wzrostu miejskiej bioróżnorodności,
  • renaturalizacji obiektów wodnych

Świadomość Polaków dot. konieczności ochrony bioróżnorodności, mitygacji i adaptacji do zmiany klimatu musi wzrosnąć.

Jakie działania planujemy, a jakie już są za nami?

W 2022 roku, Fundacja Sendzimira opracowała we współpracy z 35 urzędami polskich miast Standardy utrzymania terenów zieleni w miastach. Publikacja była pierwszym krokiem do rozpowszechnienia nowego podejścia do utrzymania zieleni. Prowadzone w ramach projektu działania mają pomóc wdrażać te części opracowania, które w szczególności prowadzą do pozytywnego wpływu na środowisko i przyrodę miejską.

Tworzenie ostoi bioróżnorodności, zmniejszenie częstości koszenia itp. często budzi opór lokalnej społeczności. Ludzie nie rozumieją dlaczego takie praktyki są wprowadzane i uważają je za brak dbałości o tereny publiczne. Dodatkowo, poczucie estetyki wielu mieszkańców sprawia, że oczekują zieleni uporządkowanej. Zieleń mniej intensywnie utrzymywana, obniża ich poczucie bezpieczeństwa, co skutkuje skargami. Postrzeganie przyrody w mieście ogranicza się tylko do przyrody urządzonej. Wiedza na temat jej funkcji innych niż rekreacyjne jest niewielka. Mieszkańcy miast mają ograniczony kontakt z dzikimi, naturalnymi ekosystemami, więc nie znają przyrody i towarzyszy im lęk przed nią. Dlatego działania edukacyjne skierowane do specjalistów uzupełnimy działaniami budującymi świadomość.

Działania zaplanowane w projekcie:

styczeń-wrzesień 2024

Badania i diagnoza sytuacji

Projekt rozpoczęliśmy od przeprowadzenia badania percepcji różnych form “dzikiej” przyrody w mieście (np. stref biocenotycznych, łąk kwietnych, zarośli, naturalnych obiektów wodnych) przez mieszkańców. Było to, ogólnopolskie badanie ankietowe online oraz badania fokusowe wśród mieszkańców miast różnej wielkości – tych w których funkcjonują zarządy zieleni i pozostałych. Nasze doświadczenia wskazują, że postawy mieszkańców – często sceptycznie nastawionych do działań związanych z tworzeniem ostoi bioróżnorodności, czy zmniejszaniem częstości koszenia lub renaturyzacją obiektów wodnych, stanowią istotną barierę dla wdrażania zmian w utrzymaniu miejskiej zieleni.

Celem badania było:

  • lepsze zrozumienie przekonania i postawy mieszkańców,
  • zidentyfikowanie funkcjonujących w opinii społecznej mitów.

Pozwoliło nam to wypracować rekomendacje związane z komunikowaniem planowanych zmian i budowaniem społecznej akceptacji dla nich. Wyniki badania opracowaliśmy w formie ogólnodostępnego raportu. Wykorzystamy je też w przygotowaniu pozostałych działań w ramach projektu.

wrzesień-grudzień 2024

Webinary specjalistyczne

We współpracy z miesięcznikiem branżowym Zieleń Miejska przygotowaliśmy i zrealizowaliśmy serię 6 webinarów specjalistycznych z udziałem ekspertów-praktyków na temat dobrych praktyk z polskich miast dot. utrzymania terenów zieleni miejskiej w sposób sprzyjający bioróżnorodności i budowaniu odporności miast na zmiany klimatu.

Więcej informacji oraz nagrania z wszystkich sześciu wydarzeń znajdziecie w zakładce - webinary.

marzec-wrzesień 2025

Program szkoleniowy - Utrzymanie terenów zieleni miejskiej dla zwiększania bioróżnorodności i retencji

Dwuetapowy program opracowaliśmy z wykorzystaniem Standardów utrzymania terenów zieleni miejskiej oraz wiedzy wypracowanej w pierwszym roku realizacji projektu. Program kierujemy do:

  • przedstawicieli miejskich podmiotów związanych z utrzymaniem zieleni i decydentów,
  • specjalistów – przedstawicieli świata nauki, organizacji pozarządowych, projektantów, wykonawców prac utrzymaniowych,
  • edukatorów i osób prowadzących kampanie społeczne.

Program obejmuje:

  • szkolenie on-line, do udziału w którym zapraszamy wszystkie zainteresowane osoby,
  • cztery szkolenia stacjonarne, w których wezmą udział najlepsi absolwenci szkolenia on-line.

Etap 1: szkolenie e-learningowe (3 marca - 13 kwietnia 2025)

Celem szkolenia jest zmiana podejścia urzędników i decydentów do miejskiej przyrody. Dodatkowo wyposażymy osoby uczestniczące w niezbędną wiedzę, umiejętności i narzędzia. Pozwoli to im wdrożyć zmiany w sposobie utrzymania terenów zieleni i obiektów wodnych na bardziej zrównoważone i odpowiadające na potrzeby wynikające ze zmiany klimatu. Na przykład poprzez:

  • zmniejszenie intensywności koszenia czy grabienia,
  • bardziej kierowane i świadome działania nakierowane na tworzenie i zarządzanie strefami biocenotycznymi,
  • zmianę doboru gatunkowego na rośliny rodzime oraz wykorzystanie martwego drewna,
  • renaturalizację zadrzewień parkowych i obiektów wodnych,
  • zwiększanie bioróżnorodności i retencji.

Etap 2: Cztery szkolenia stacjonarne (maj - wrzesień 2025)

Nasze szkolenia tematyczne mają bardzo interaktywny i praktyczny charakter. W związku z tym zrealizujemy je w niewielkich grupach. Każda grupa szkoleniowa będzie miała charakter interdyscyplinarny i międzysektorowy. Co umożliwi wymianę doświadczeń i spojrzenie na temat z różnych perspektyw.

Uczestnicy mają do wyboru następujące szkolenia tematyczne:

  • Jak wprowadzać w praktyce strefowe podejście do utrzymania terenów zieleni w mieście? (8-9 maja 2025 r., Łódź)
  • Wyznaczanie i rozwój różnej wielkości stref biocenotycznych w mieście oraz zasady i sposoby pozwalające pozostawić martwe drewno  (28-30 maja 2025 r., Lublin)
  • Renaturalizacja zbiorników wodnych w mieście i utrzymanie dolin rzecznych (11-13 czerwca 2025 r., Tychy)
  • Jak zarządzamy zielenią miejską? – skuteczne komunikowanie mieszkańcom zmian w sposobie zarządzania zielenią miejską (18-19 września 2025 r., Kraków)

Wszystkich zainteresowanych udziałem w naszym programie zapraszamy do części e-learningowej. Wystarczy wypełnić formularz zgłoszeniowy do 27 lutego 2025 r. 

Formularz zgłoszeniowy

Ukończenie pierwszego etapu programu jest niezbędne do udziału w szkoleniach stacjonarnych realizowanych na drugim etapie.

Więcej informacji na temat programu szkoleniowego

luty - czerwiec 2025

Podcasty i audycje radiowe

Przygotujemy serię 4 podcastów, skierowanych do mieszkańców miast i innych interesariuszy zainteresowanych tematyką miejskiej przyrody. Audycje będą miały formę spotkań z ekspertami i praktykami na następujące tematy:

  • Po co nam dzika przyroda w mieście? Jakie usługi ekosystemów nam oferuje? - łąki kwietne, rzadziej koszone trawniki i stref biocenotyczne
  • Co to są strefy buforowe przy zbiornikach wodnych i w dolinie rzeki? Po co prowadzimy działania renaturyzacyjne?
  • Jaki jest związek między różnymi metodami utrzymania i kształtowania zieleni miejskiej a ich potencjałem łagodzącymi negatywne skutki zmiany klimatu?
  • Co mieszkańcy sądzą o strefach biocenotycznych i innych formach terenów zieleni, które mają na celu ochronę bioróżnorodności i poprawę funkcjonowania ekosystemów? Jak to wygląda na świecie?

kwiecień-wrzesień 2025

Kampania edukacyjna na  Facebook i LinkedIn

Celem kampanii będzie popularyzacja zmiany postrzegania nowych form zieleni (miejskich stref biocenotycznych, niekoszonych trawników i łąk kwietnych, renaturalizowanych zbiorników wodnych itp.).

Kampanię przygotujemy w oparciu o wnioski z badania percepcji wykonanego na początku projektu.

2024-2025

Artykuły edukacyjne

W ramach projektu prowadzimy stronę uslugiekosystemow.pl. Przez cały okres realizacji projektu publikujemy na niej artykuły skierowane do specjalistów ale również te skierowane do mieszkańców miast. Zrealizowaliśmy również serię artykułów specjalistycznych w miesięczniku Zieleń Miejska, które opublikowane zostały w numerach wrześniowym, październikowym, listopadowym i grudniowym w 2024 r.

październik 2025

Konferencja podsumowująca

W trakcie wydarzenia podsumujemy efekty działań przeprowadzonych w ramach projektu i podzielimy się z uczestnikami wypracowaną wiedzą. Do udziału w konferencji zaprosimy wszystkich uczestników pozostałych działań oraz inne zainteresowane osoby z grupy docelowej. 
Udział w wydarzeniu umożliwi wymianę doświadczeń między przedstawicielami miast i lepsze poznanie się, co pozwoli na przyszłą współpracę.

Koniecznie przeczytajcie wspomnienia z naszej ostatniej konferencji.

Stronę prowadzi

Fundacja Sendzimira jest wiodącą organizacją działającą na rzecz zrównoważonego rozwoju w Polsce. Od ponad 20 lat inicjuje i wspiera projekty edukacyjne, badawcze i praktyczne mające na celu rozwiązywanie złożonych problemów środowiskowych, gospodarczych i społecznych, współpracując w tym celu z samorządami, organizacjami pozarządowymi, społecznościami lokalnymi, firmami oraz środowiskiem akademickim. Głównymi obszarami zainteresowania Fundacji są błękitno-zielona infrastruktura, zrównoważone budownictwo i urbanistyka oraz adaptacja miast do zmian klimatu.

Stronę internetową uslugiekosystemow.pl Fundacja Sendzimira prowadzi i rozwija od wielu lat. Do grudnia 2023 w ramach projektu Miejskie ekosystemy dolin rzecznych, korzystającego z dofinansowania o wartości 164 599,08 euro otrzymanego od Islandii, Liechtensteinu i Norwegii w ramach funduszy EOG, w ramach Programu Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu; obszar programowy: Środowisko naturalne i ekosystemy.