W ostatnim czasie wzrosło zainteresowanie miejskim ogrodnictwem oraz zdrowym odżywianiem. Przyczyniło się to do powstania wielu szkolnych ogrodów, w których dzieci uczą się o przyrodzie, uprawiając ekologiczne warzywa i owoce.
Jeden z takich ogrodów możecie obejrzeć przy szkole podstawowej 195 w dzielnicy Wawer w Warszawie. Stworzylismy go w ramach projektu Szkoła przyjazna klimatowi. Ogród stanowi element ścieżki edukacyjnej a więcej na jego temat możecie przeczytać tutaj.
Korzyści ze szkolnych ogrodów
Szkolne ogrody to miejsce, gdzie uczniowie mogą zdobyć wiedzę i umiejętności ogrodnicze. Uczą się tam wysiewania i sadzenia roślin, dbania o nie, zbierania plonów, kompostowania i innych sezonowych prac. Świetnym rozwiązaniem jest możliwość wspólnego przygotowywania posiłków z zebranych w ogrodzie owoców i warzyw. Wspólne gotowanie to dobra okazja do nauki o zdrowym odżywianiu.
Dobrze zaprojektowany ogród jest dodatkową ważną przestrzenią na terenie szkoły, gdzie można prowadzić zajęcia z różnych przedmiotów, nie tylko z zakresu nauk przyrodniczych. Mogą sie tam odbywać m.in. lekcje języków, zajęcia plastyczne i techniczne. Ogród może być źródłem inspiracji dla różnych projektów (np. budowania karmników dla ptaków, robienia tabliczek z nazwami roślin, szycia woreczków z lawendą, fotografowania zmian zachodzących w ogrodzie, prowadzenia bloga o nim itd.). Pozyskane z ogrodu sadzonki, kwiaty, zioła, owoce i warzywa można wykorzystywać w różny sposób: mogą stanowić pomoce naukowe, jak również być rozdane potrzebującym lub sprzedane w celu pozyskania środków na niezbędne w ogrodzie rzeczy. Dzięki istnieniu ogrodu łatwiej uczyć się o kuchni regionalnej, robieniu przetworów, tradycyjnym rzemiośle, dawnym stylu życia itd.
Ogród ułatwia zrozumienie jak funkcjonuje przyroda i pozwala doświadczyć radości z obcowania z nią. Poczucie łączności z naturą, świadomości naszej zależności od niej, uwrażliwia na kwestie dotyczące dbania o środowisko naturalne. Zajęcia w ogrodzie ułatwiają zrozumienie czym jest ekologia i zrównoważony rozwój.
Prace wykonane własnymi rękami dają satysfakcję. Jest to szczególnie ważne dla dzieci uzdolnionych manualnie i tych, które nie najlepiej radzą sobie w innych dziedzinach. Wielu uczniom praca w ogrodzie dodaje pewności siebie.
Czas spędzony w naturze, wysiłek fizyczny na świeżym powietrzu jest korzystny dla współczesnych dzieci, które zbyt mało czasu spędzają na dworze. Praca w ogrodzie stanowi urozmaicenie w planie dnia, angażuje wszystkie zmysły, ułatwia skupianie uwagi na zadaniu.
Wspólne działania w ogrodzie uczą współpracy, przyczyniają się do tworzenia więzi między uczniami, nauczycielami i rodzicami, integrując całą szkolną społeczność.
Ogród szkolny w Berkeley – The Edible Schoolyard Project
Ciekawym przykładem ogrodu szkolnego, który stał się inspiracją dla kolejnych tego typu miejsc w Stanach Zjednoczonych, jest ogród przy gimnazjum w Berkeley w Kalifornii (Martin Luther King Jr Middle School). Ogród powstał w 1994 roku z inicjatywy Alice Waters, restauratorki zaangażowanej w propagowanie zdrowego odżywienia. Głownym celem przy tworzeniu ogrodu była możliwość zapewnienia dzieciom zdrowych organicznych produktów i nauczenie ich przyrządzania z nich posiłków.
W gimnazjum w Berkeley dzieci sadzą warzywą, dbają o nie przez cały sezon, zbierają plony, wspólnie gotują, nakrywają do stołu i jedzą. Dla przykładu sześcioklasiści mają raz w tygodniu półtoragodzinne zajęcia ogrodnicze, na zmianę z nauką gotowania. Ogród wykorzystywany jest również do prowadzania zajęć przyrodniczych (np. o fotosyntezie, rozmnażaniu się roślin itp.), przeprowadzania eksperymentów (np. dotyczących erozji gleby). Ogród w Berkeley zapoczątkował program The Edible Schoolyard Project, ułatwiający tworzenie podobnych inicjatyw w innych szkołach. Na stronie programu można znaleźć bardzo dużo informacji m.in. na temat zajęć prowadzonych w poszczególnych klasach.
Fundusze na szkolne ogrody
Mamy nadzieję, że ogrody będą coraz częściej powstawać, również w polskich szkołach. Istnieją różne możliwości pozyskania środków na ich tworzenie. Pod tym linkiem można znaleźć więcej informacji na temat zdobycia funduszy na ten cel. Jedną z możliwości jest wystąpienie o środki z Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Na stronach Funduszy można znaleźć wszystkie informacje na ten temat. Ogródki przyszkolne finansowane są np. w ramach środków na edukację ekologiczną.
Możliwości finansowe oraz teren szkoły nie zawsze pozwalają na utworzenie dużego ogrodu warzywnego. Ale nawet mały ogródek z jadalnymi roślinami, w którym rosną np. maliny i truskawki, przyniesie uczniom wiele korzyści. Jeśli nie ma takiej możliwości dobrym rozwiązaniem są ogródki z roślinami przyjaznymi dla owadów zapylających lub ptaków. Każdy szkolny ogród, nawet najmniejszy, da dzieciom możliwość zdobywania wiedzy i praktycznych umiejętności a przy tym dostarczy im wiele radości. Uwrażliwi je także na kwestie dotyczące ochrony przyrody, a wiadomo czym skorupka za młodu nasiąknie…
Joanna Sanecka
fot. woodleywonderworks / Foter / CC BY
