24 kwietnia we Wrocławiu, odbył się warsztat dot. ochrony drzew na terenie budowy oraz planowania nasadzeń z uwzględnieniem skrajni sieci oraz sadzenia na sieciach. Spotkanie miało na celu umożliwienie wymiany doświadczeń pomiędzy urzędnikami, projektantami i wykonawcami.
Dlaczego potrzebne są zmiany?
Czas prowadzenia inwestycji jest okresem gorącym. Jednak jego dobre przygotowanie może skutkować spektakularnym efektem końcowym. Nie musi być to efekt skupiający się wyłącznie wokół głównej części projektu. Równie mocno warto położyć nacisk na elementy towarzyszące. Dotychczas w przypadkach realizacji np. budowy drogi, modernizacji ciągów pieszo-jezdnych czy remontu chodnika zieleń była elementem towarzyszącym.
Jednak od jakiegoś czasu presja mieszkańców, spowodowana powiększającą się świadomością społeczną, kształtuje nowe podejście do zieleni w środowisku urzędniczym. Jak zatem sprawić, aby zieleń już istniejąca była dobrze chroniona podczas inwestycji? Jak wyegzekwować od inwestora wprowadzanie rozwiązań przyjaznych przyrodzie? Jak wpłynąć na zmianę postrzegania zieleni – z pozycji elementu towarzyszącego na element nieodłączny i wymagający obowiązkowego i szczegółowego zaprojektowania?
Po co warsztat? Czy lepsza ochrona drzew jest potrzebna?
Międzysektorowa współpraca na rzecz zieleni jest bardzo istotna dla miast. Jak ważne jest organizowanie spotkań z przedstawicielami różnych jednostek, pokazała obecność na warsztacie przedstawicielek urzędu miasta – Wiceprezydent Wrocławia Pani Magdaleny Piaseckiej oraz Dyrektor Departamentu Zrównoważonego Rozwoju Pani Katarzyny Szymczak-Pomianowskiej. Swoimi przemówieniami otworzyły one spotkanie podkreślając jego istotność.
Podczas warsztatu, uczestnicy dyskutowali nad dotychczasowymi zasadami prowadzenia prac inwestycyjnych i występującymi w ich trakcie problemami. Pracowali również nad kierunkami przyszłej współpracy. Wiele głosów wskazywało na potrzebę modyfikacji zasad prowadzenia całego procesu inwestycyjnego, począwszy od uregulowania przepisów określających zasady przystąpienia do przetargu, poprzez prowadzenia inwestycji poprzez, aż do wymogów, które wykonawcy muszą spełnić przystępując do realizacji zamówienia.
Wszyscy zgodnie stwierdzili, że ogromna nadzieja na poprawę współpracy w zakresie wprowadzania rozwiązań chroniących przyrodę, leży we współpracy międzysektorowej i komunikacji na wspólnych spotkaniach. Udział przedstawicieli różnych jednostek miejskich w warsztatach pozwala znaleźć wspólny język, którego tak często brakuje podczas rozmów wielobranżowych. To podczas tego typu wydarzeń, można przeanalizować dotychczasowe doświadczenia, a także te elementy procesu inwestycyjnego, które wymagają dopracowania.
Bariery i przeszkody w stosowaniu rozwiązań przyjaznych przyrodzie
W części warsztatowej uczestnicy mieli za zadanie zidentyfikować bariery wdrażania rozwiązań przyjaznych przyrodzie. Trudności pojawiły się w momencie przedstawienia kilku najważniejszych. Pokazuje to skalę problemów jakie występują w badanym obszarze, a także, jak wiele pracy jest jeszcze przed nimi. Uczestnicy wyodrębnili kilka grup problemów, z którymi spotykają się podczas przystępowania do realizacji, ale także na etapie projektowania i wdrażania rozwiązań.
Głównymi barierami jakie uczestnicy wskazali były:
- brak dialogu pomiędzy aktorami reprezentującymi różne środowiska, zarówno pomiędzy specjalistami jak i na linii urząd-mieszkańcy, tak aby każda ze stron mogła jasno komunikować swoje potrzeby ale i możliwości,
- koszty wdrażania inwestycji są niedostosowane zarówno do czasu realizacji zadania, jak i do zakresu prowadzenia prac, które miałyby uwzględniać pełnowartościową zieleń,
- normy i regulacje prawne, a w tym ustalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które często dawno uległy dezaktualizacji i nie odpowiadają obecnym potrzebom użytkowników przestrzeni,
- wymogi wewnętrzne ustalane np. przez gestorów sieci, które nie są uregulowane prawnie, a stanowią ich wewnętrzne ustalenie,
- myślenie o zieleni w kategorii podrzędnej, często uzupełniającej inwestycję, realizowanej zazwyczaj na ostatnim etapie inwestycji, bez wcześniej uzgodnionego planu nasadzeń etc.
Identyfikacja barier, które towarzyszą prowadzeniu inwestycji pomogło uczestnikom w poszukiwaniu rozwiązań, które zastosować należy w celu poprawy jakości prowadzenia prac – ku poprawie jakości przyrody w mieście.
Problemy – jak je rozwiązać?
Kluczowe w pokonaniu zidentyfikowanych barier przez uczestników warsztatu, jest położenie nacisku na rozmowy międzysektorowe (zarówno pomiędzy jednostkami miejskimi, urzędnikami i wykonawcami, inwestorami oraz mieszkańcami). Pojawiły się również potrzeby związane z dokładniejszym informowaniem potencjalnych wykonawców w zakresie wymogów jakie stawia urząd. Dobrą praktyką wydaje się stosowanie dokładnych zapisów w OPZ, jak również stworzenie katalogu wytycznych ogólnomiejskich, które powinny obowiązywać wszystkich wykonawców.
Podobnie jak w przypadku Łodzi, wiele emocji wzbudziła kwestia odstępstw i odpowiedzialności prawnej ponoszonej za projekt, który uwzględnia odstępstwo od przyjętych norm. Wiąże się to z ewentualnymi komplikacjami i reakcją na działania niepożądane. Uwagi są jak najbardziej uzasadnione, jednakże w specyficznych warunkach (a takimi są warunki miejskie), co do których nie ma odrębnych regulacji w prawie drogowym czy budowlanym, należy pochylić się nad lokalnym doprecyzowaniem wymogów i regulacji.
Niewątpliwie kwestią, która wymaga kompleksowego podejścia, to szczegółowe unormowanie całego procesu inwestycyjnego, Począwszy od sporządzania planu działań inwestycyjnych na poziomie miasta, stworzenia wytycznych dot. ochrony i pielęgnacji zieleni czy każdorazowo szczegółowo określanych zapisów OPZ, poprzez realizację, aż do utrzymania inwestycji, ze wskazaniem jednostki odpowiedzialnej za uzyskanie założonego efektu na każdym z etapów.
Wielość sugerowanych rozwiązań, ale także duża frekwencja podczas spotkania (przedstawicieli różnych jednostek), wskazuje na silne zaangażowanie uczestników w kształtowanie procesów miastotwórczych, a co najważniejsze – nie w obronie własnego interesu, a dla wspólnego dobra.
