Utrata znaczenia głównych ulic handlowych, konieczność rewitalizacji, brak zieleni – to niektóre z głównych problemów współczesnych miast. Dyskutowano o nich w Poznaniu na Ogólnopolskiej Studencko-Doktoranckiej Konferencji Naukowej, zorganizowanej przez Sekcję Gospodarki Przestrzennej SKNG UAM w Poznaniu.
Przestrzeń publiczna to obszar o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców, poprawy jakości ich życia i sprzyjający nawiązywaniu kontaktów społecznych ze względu na jego położenie oraz cechy funkcjonalno-przestrzenne. Bez obecności ludzi pozostaje nieożywiona struktura budynków i placów, a skutek można znaleźć w procesie suburbanizacji. W nowych tendencjach społecznych można odkryć utratę znaczenia głównych ulic handlowych, dekapitalizację śródmiejskiej tkanki miejskiej z koniecznością jej rewitalizacji oraz gentryfikacji, wykorzystanie dostępnych terenów na cele parkingowe co skutkuje brakiem zieleni w miastach.
Kluczową rolę we współczesnym projektowaniu obszarów miejskich odgrywa kreatywne ich zagospodarowanie. Najprostszy pomysł umożliwiający ludziom interakcję w przestrzeni wygra z najpiękniejszym ale nieużytecznym opracowaniem projektowym dla danego terenu. Miejsca te powinny odzwierciedlać kulturę społeczną oraz określać ramy życia śródmiejskiego. Można tam znaleźć obiekty materialne oraz niematerialne, a odszukując walorów dziedzictwa kulturowego doznać wizualnych oraz emocjonalnych wrażeń. Przestrzeń publiczna jest tworzona przez ludzi, w związku z czym ulega ciągłym przekształceniom zgodnie ze zmieniającymi się potrzebami i poglądami. Na nową jakość takiego obszaru składa się wykorzystanie potencjału indywidualnego, artystycznego oraz właśnie kreatywnego. Działania te mają na celu pobudzenie lokalnej społeczności do aktywnego korzystania z otaczającego terenu. Powierzchnia, która jest nieużytkowana traci swoje pierwotne funkcje i w konsekwencji zamiera. Kreatywna odnowa oraz aktywizacja przestrzeni publicznej buduje atrakcyjną tkankę miejską, która „tętni życiem”.
Do oceny atrakcyjności służą specjalne narzędzia, które w sposób obiektywny (analiza wskaźników, bez aspektu emocjonalnego) lub subiektywny (indywidualna ocena podmiotu, wywiady, ankiety) określają jej poziom. Wskaźniki najczęściej skupiają się na mocnych i słabych stronach oraz szansach, i zagrożeniach jakie wywierane są na dany obszar (tzw. analiza SWOT). W ocenie można posłużyć się również analizami wykorzystywanymi w urbanistyce: środowiskową, ekonomiczną, krajobrazową, transportową. Należy pamiętać o aspekcie ładu przestrzennego, na który składają się czynniki funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kompozycyjno-estetyczne oraz kulturowe. Jest to takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijną całość oraz uwzględnia w uporządkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania. Połączenie tych czynników generuje jedno hasło: zrównoważony rozwój, który zaspokaja potrzeby obecne, nie zagrażając możliwościom zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń.
Pobudzenie terenów śródmiejskich wspierane jest rozwojem innowacyjnej gospodarki oraz zwiększaniem znaczenia miejsca jako ośrodka wiedzy, kultury i turystyki. W działalność tą można włączyć cele na rzecz ochrony zasobów lasów miejskich, które odgrywają odmienną, ale również istotną rolę w życiu mieszkańców miast. Obszary leśne umożliwiają wypoczynek od zgiełku oraz bierną i czynną rekreację.
Przedstawiona problematyka została poruszona na Ogólnopolskiej Studencko-Doktoranckiej Konferencji Naukowej, zorganizowanej w dniach 21-22 listopada 2013 przez Sekcję Gospodarki Przestrzennej SKNG UAM w Poznaniu.
Podsumowując, jeśli przestrzeń publiczna generuje ruch i dynamizm, a ludzie wytwarzają energię oraz siłę napędową do dalszego jej rozwoju, można ją określić jako miejsce, które jest dobrze wykorzystywane.
inż. arch. kraj. Joanna Pracka
Fot. ecstaticist / Foter.com / CC BY-NC-SA
