Stowarzyszenie Metropolia Krakowska liczące 15 gmin oficjalnie przystępuje do międzynarodowego projektu INTERLACE, którego celem jest wsparcie samorządów w efektywnym rozwijaniu i zarządzaniu błękitno-zieloną infrastrukturą. 18 marca odbędzie się online pierwsze spotkanie Metropolitalnej Grupy Działania.
Przez kolejne 3 lata osoby z samorządów, ośrodków naukowych, instytucji publicznych i pozarządowych, będą w niej współpracować na rzecz odnowy i wzmacniania terenów cennych przyrodniczo w gminach Metropolii.
Projekt finansowany jest ze środków Komisji Europejskiej, a głównym partnerem merytorycznym w Polsce jest Fundacja Sendzimira, specjalizująca się w rozwiązaniach opartych na przyrodzie. Pełna nazwa projektu to INTERLACE: międzynarodowa współpraca w celu odbudowy i przywrócenia ciągłości miejskich ekosystemów w Ameryce Łacińskiej i Europie[1]. Bierze w nim udział 6 miast – po 3 z Europy i Ameryki Łacińskiej. Celem jest gromadzenie wiedzy i wymiana doświadczeń na temat efektywnej ochrony i odtwarzania ekosystemów, zwłaszcza tych położonych na przedmieściach i terenach zagrożonych. Poprzez udział w projekcie Metropolia Krakowska chce włączać władze lokalne, mieszkańców i wszystkie chętne instytucje we wspólnie projektowane procesy przywracania i zarządzania ekosystemami.
Dlaczego projekt INTERLACE?
Na terenach miejskich i podmiejskich mamy obecnie sytuację, która nakręca niebezpieczne błędne koło – mówi dr hab. inż. Tomasz Bergier, ekspert Fundacji Sendzimira. – Coraz większe powierzchnie są zabudowywane, czyli uszczelniane betonem. Wody opadowe nie mają gdzie wsiąkać, więc spływają w większości do kanalizacji. Ta nie daje rady przyjmować coraz intensywniejszych opadów i następują podtopienia. A równocześnie w lecie zmagamy się z suszami, brakiem wody i coraz większymi upałami. Betonowe powierzchnie nagrzewają się i tworzą miejskie wyspy ciepła. Dlatego odpowiednio przygotowane i zarządzane tereny zieleni są najlepszym racjonalnym ratunkiem przed tymi zagrożeniami. To nie tylko ozdoba. W dzisiejszych czasach to konieczność, która daje szanse na stworzenie nowoczesnego, zrównoważonego miasta, odpornego na istotne wyzwania klimatyczne i przyjaznego dla mieszkańców.
Projekt INTERLACE ma wzmacniać takie rozwiązania oparte na przyrodzie[2], a zwłaszcza wspierać samorządy w rozwijaniu błękitno-zielonej infrastruktury. Są nią m.in. miejskie lasy, stawy i inne zbiorniki wodne, tereny okresowo zalewane lub podmokłe, rowy i niecki bioretencyjne, ogrody deszczowe, łąki kwietne, zielone dachy, wiaty czy ściany.
Takie rozwiązania mają praktycznie same zalety – przekonuje Katarzyna Rajss-Kałużna z krakowskiego Zarządu Zieleni Miejskiej. – Chronią przed podtopieniami, zatrzymują wodę w glebie i ją filtrują, podczas upałów dają cień i poprzez parowanie chłodzą otoczenie, oczyszczają powietrze ze smogu, wyłapują CO2, pełnią funkcje rekreacyjne, dają schronienie owadom i ptakom, podnoszą atrakcyjność przestrzeni. Równocześnie są to rozwiązania relatywnie tanie i nie wymagają dużych nakładów surowcowych. A wreszcie są po prostu piękne i naturalne – dają ludziom wytchnienie i cieszą oko.
Rozwiązania oparte na przyrodzie to nasza szansa
Ponadto rozwiązania oparte na przyrodzie są wymieniane jako kluczowe narzędzia w wielu dokumentach i strategiach. Występują we wszystkich Miejskich Planach Adaptacji, opracowanych dla polskich miast, a także w wielu programach poprawy retencji wody czy zapobiegania skutkom suszy. Szczególną rolę pełnią w Europejskim Zielonym Ładzie, który w najbliższych latach będzie wpływał na funkcjonowanie państw członkowskich.
Tworzona właśnie Metropolitalna Grupa Działania ma za zadanie m.in. wypracować metody zarządzania i ochrony błękitno-zielonej infrastruktury w naszych gminach – wyjaśnia Julita Ewert-Stawowy ze Stowarzyszenia Metropolia Krakowska. – Jednym z celów jest stworzenie narzędzi, które umożliwią ocenę skuteczności stosowania takiej infrastruktury. Ważne jest też, by wspólnie tworzyć skoordynowany system, a nie tylko rozproszone inicjatywy.
Maciej Maderak, kierownik referatu ochrony środowiska i rolnictwa w gminie Niepołomice dodaje: Nasza gmina zmaga się m.in. z presją inwestycyjną, zanieczyszczeniem powietrza, narastającymi skutkami zmian klimatu w postaci upałów, suszy, braku pokrywy śnieżnej, nawałnic i podtopień. Projekt Strategii Metropolia Krakowska 2030 zakłada szerokie działania adaptacyjne, w tym rozwijanie błękitno-zielonej infrastruktury. To szczególnie ważne ze względu na konieczność zapewnienia równowagi pomiędzy rozwojem gminy, a bezpiecznym środowiskiem. Realizujemy już w Niepołomicach projekt „Błonia”, który ma dać miastu dodatkową odporność na zmiany klimatu. To nowe rekreacyjne tereny zieleni o powierzchni prawie 6 ha z ogrodami deszczowymi i odtworzeniem ekosystemu zakola Wisły. Mamy nadzieję że dzięki udziałowi w projekcie INTERLACE poznamy nowe rozwiązania i nasze działania będą jeszcze bardziej skuteczne.
Otwartość i współpraca kluczem do sukcesu
Aby to było możliwe konieczna jest zmiana podejścia do kształtowania przestrzeni. Trzeba szukać rozwiązań w toku współpracy różnych podmiotów zaangażowanych w zarządzanie przestrzenią publiczną. Dlatego w Metropolitalnej Grupie Działania znajdą się przedstawiciele wszystkich gmin SMK oraz jednostek gminnych, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, powiatu krakowskiego, sektora nauki, a w dalszej kolejności włączone będą też organizacje pozarządowe i biznes. Już na spotkaniu inauguracyjnym przedyskutowane zostaną zarówno potencjalne korzyści, jak też wyzwania stojące przed Metropolią Krakowską w dziedzinie rozwiązań opartych na przyrodzie.
Projekt INTERLACE uzyskał finansowanie w ramach europejskiego Programu Horyzont2020. Jego liderem jest Ecologic Institute z Berlina, a grono partnerów obejmuje 6 miast z Europy (Metropolia Krakowska w Polsce, Granollers w Hiszpanii, Chemnitz w Niemczech) oraz Ameryki Łacińskiej (Portoviejo w Ekwadorze, Envigado w Kolumbii, Corredor Biológico Interurbano Río María Aguilar-San José w Kostaryce) oraz 15 instytucji naukowych, firm i organizacji pozarządowych. Projekt potrwa do sierpnia 2024 r.
_ _ _
[1] INTERLACE: INTERnational cooperation to restore and connect urban environments in Latin America and Europe
[2] Nature Based Solutions
fot. Unsplash| Mikołaj Uriasz
