Jak można wykorzystać naturalnie zachodzące procesy do stworzenia efektywnego systemu odbioru deszczówki? Czy w Polsce znaleźć można dobre praktyki gospodarowania wodami opadowymi w gminach? Czym charakteryzują się takie systemy?
W przypadku złożonego tematu, takiego jak gospodarowanie wodą deszczową, coraz częściej okazuje się, że potrzebne jest rozproszone działanie. Lokalne inicjatywy składające się z wielu, z pozoru nieidealnych rozwiązań, często dają zaskakująco dobre efekty.
Podkowa Leśna, to miejscowość stworzona zgodnie z ideą miasta-ogrodu i wyglądająca na zdjęciach satelitarnych niemal jak część pobliskiego lasu. Wydawać by się mogło, że w miejscu o tak dużej ilości zieleni i wysokich drzew problem podtopień powinien być niewielki. Rozległe łąki i kompleksy leśne to w końcu naturalne magazyny wody. Dlaczego zatem podtopienia zdarzają się również na tym terenie?
Okazuje się, że jest tak przez postępującą urbanizację okolicznych terenów, likwidację naturalnych miejsc retencji oraz susze i ulewne deszcze spowodowane zmianami klimatu. W Podkowie Leśnej postawiono więc na różnorodność rozwiązań.
Gdzie wprowadzane są rozwiązania?
Rozwiązania te są częścią planów Podkowy Leśnej związanych z adaptacją miasta do zmian klimatu oraz z racjonalną gospodarką wodną. Można znaleźć je w wielu miejscach, choć pewnie nie zauważymy ich od razu. Przy kilkunastu ulicach miasta-ogrodu (m.in. ul. Topolowa, Reymonta, Cicha, Bluszczowa i Modrzewiowa) projektowane i realizowane są różne systemy odwodnienia.
Jakie problemy ma rozwiązać?
Podejmowane działania są w głównej mierze odpowiedzią na nadmierny spływ powierzchniowy i podtopienia związane z okoliczną urbanizacją i likwidacją miejsc naturalnej retencji. Mają też złagodzić stepowienie i obniżenie poziomu wód gruntowych na terenie miasta oraz zwiększyć świadomość ekologiczną mieszkańców.
Widok ul. Topolowej z widocznym rowem infiltracyjnym oraz zielenią przyuliczną, fot. Agnieszka Kowalewska
Jakie rozwiązania wykorzystuje?
Działania Podkowy Leśnej mają za zadanie przede wszystkim zatrzymanie wód opadowych na terenie miasta. W tym celu realizowane są rozwiązania przy poboczach ulic – rowy retencyjne, studnie chłonne, drenaże, zbiorniki podziemne, skrzynki rozsączające czy nawierzchnie przepuszczalne. Woda z dróg ma być do nich odprowadzana i wstępnie oczyszczana, by móc dalej wnikać w ziemię. Rozwiązania te nie tylko przeciwdziałają podtopieniom, ale poprawiają też warunki życia drzew m.in. poprzez specjalne systemy ich napowietrzania i nawadniania. Ponadto na poboczach sadzone są krzewy poprawiające retencję, estetykę ulic i generujące oszczędności związane z utrzymaniem trawników. Budynki użyteczności publicznej wyposażone zostały natomiast w zbiorniki na deszczówkę. Władze miast zwracają jednak uwagę na potrzebę analiz i odpowiedniego dopasowania rozwiązań do konkretnego miejsca.
Jako przykłady realizacji wspomnieć można ul. Topolową i ul. Cichą. W pierwszym przypadku woda odprowadzana jest do rowu infiltracyjnego, w którym znajdują się prostopadłe, przechodzące pod powierzchnią jezdni rury drenarskiej i odprowadzające wodę do skrzynek rozsączających. Skrzynki te znajdują się pod trawnikiem, a połączenie tych rozwiązań pozwala na odprowadzenia całej wody nawet podczas nawalnych deszczy. Z kolei na ul. Cichej potrzebne były miejsca parkingowe. Wykorzystano więc pobocza i na rowach infiltracyjnych zastosowano powierzchnie przepuszczalne.
Rozwiązania przy ul. Cichej, widoczny rów infiltracyjny i betonowa ekokratka, fot. Agnieszka Kowalewska
Kto zarządza systemem?
Rozwiązania te są planowane, realizowane i utrzymywane przez Urząd Miasta Podkowa Leśna. Warto również dodać, że władze jednostki prowadzą działania promujące oszczędność wody i świadomość ekologiczną takie jak: powiązanie zużycia wody z opłatami za odpady, programy edukacyjne w szkołach czy udostępnianie danych mieszkańcom i tworzenie publikacji opisujących dobre praktyki.
Podsumowanie
Przykład Podkowy Leśnej, charakterystycznego miasta-ogrodu, pokazuje że problemy związane ze zmianami klimatu i nadmierną urbanizacją dotyczą każdego miasta. Tak jak dotyczyć każdego miasta mogą też rozwiązania oparte na przyrodzie zastosowane w Podkowie Leśnej. Często są one proste i stosunkowo niedrogie, za to niezwykle skuteczne. Czy sprawdzą się one w każdych warunkach? Nie ma rozwiązań idealnych, ale warto zbadać swoją sytuację i sprawdzić!
Źródła:
- Tusiński A., Racjonalna gospodarka wodami opadowymi i powierzchniowymi,
- Tusiński A., Dobre praktyki w Podkowie Leśnej. Mała retencja,
- Tusiński A., Jak to się robi w Podkowie Leśnej?, Wodociągi Polskie, wyd. specjalne lipiec 2020, nr 12-I(65), str 22-29
Tekst: Kuba Kopecki
