Wartość ekonomiczna dobra oznacza gotowość konsumenta do wymiany go na inne dobra, w szczególności pieniądze. W przypadku dóbr rynkowych, których ceny – czyli kurs wymiany dobra na dobro w postaci pieniądza – są powszechnie znane, ocena ich wartości jest stosunkowo łatwa. Trudności pojawiają się przy próbie oceny wartości dóbr nierynkowych, takich jak czyste powietrze, park miejski, cisza… .
W przypadku dóbr nierynkowych trudno zaobserwować kurs ich wymiany. Dlatego, badając ich wartość, korzysta się z metod opartych na:
- Preferencjach ujawnionych – opierają się na analizie danych z rynków powiązanych z danym dobrem, na których ceny są znane, by oszacować wartość dobra;
- Preferencjach deklarowanych – opierają się na stawianiu konsumentów przed hipotetycznymi sytuacjami wyboru, by ocenić ich preferencje i na tej podstawie określić wartość dobra.
Druga grupa obejmuje szereg metod, które krótko przedstawiono poniżej.
Metoda produktywności – polega na określeniu w jaki sposób dobro środowiskowe przyczynia się do produkcji dóbr rynkowych, ze względu na jego jakość czy dostępność. Przykład: wartością poprawy jakości wody w rzece może być zmniejszenie kosztów oczyszczania, jeśli stosowana jest do produkcji napojów.
Metody kosztu substytutów, kosztu odtworzenia, unikniętych szkód – polegają na oszacowaniu, ile kosztowałoby odtworzenie lub zastąpienie dobra, gdyby uległo ono zniszczeniu. Przykład: koszt budowy wałów przeciwpowodziowych i zbiorników retencyjnych w miejsce zlikwidowanych mokradeł, stanowiących naturalną ochronę przed powodzią.
Metoda ceny hedonicznej – polega na określeniu, jak obecność danego dobra przyczynia się do zwiększenia wartości tych dóbr. Przykład: cena domów może zależeć od tego, czy w ich pobliżu znajduje się czyste jezioro, las.
Metoda kosztu podróży – polega na określeniu kosztu dotarcia (cena benzyny lub biletu, poświęcony czas) do miejsca takiego jak np. park krajobrazowy, jezioro, aby korzystać z potencjału rekreacyjnego.
Metoda wyceny warunkowej – polega na przedstawieniu konsumentowi odpowiednio zestawionych wariantów skrupulatnie przygotowanego programu dostarczenia danego dobra środowiskowego i wiążącemu się z nimi kosztem, a następnie pytaniu o decyzję „za” czy „przeciw” konkretnemu wariantowi.
Metoda wyboru warunkowego – odmiana metody wyceny warunkowej, polegająca na prezentowaniu zestawu wariantów i pytaniu, który z nich jest dla konsumenta najkorzystniejszy.
Więcej informacji na temat wyceny usług ekosystemów i przykładów działań w tym zakresie można znaleźć TUTAJ.
